New O Feature in Dutch:

Masters' Favorites: Het verhaal van O

Van liefdesbrief tot wereldliteratuur

Deel drie al weer in de serie Masters' Favorites, waarin ik personen en zaken belicht die van belang zijn (geweest) voor mijn persoonlijke sm-beleving. Na Bondage Queen Bettie Page en bdsm-grootmeester John Willie wil ik het nu over een boek hebben, Histoire d'O van Pauline Réage. Een boek dat ooit begon als een serie liefdesbrieven, maar al snel hét spraakmakende boek werd op sm-gebied, en inmiddels tot de serieuze literatuur wordt gerekend. Niet slecht, voor een liefdesbrief!

Een boek ook dat bij eerste publicatie, in Parijs in 1954, schandalen veroorzaakte, maar later literatuurprijzen won. Een boek tenslotte dat sindsdien nooit meer uit druk is geweest, vele malen werd verfilmd, en als inspiratiebron diende voor vele kunstenaars.

Het verhaal van O is bij de meeste van u bekend, en daarom zal ik hier volstaan met een korte samenvatting:

O', een jonge en succesvolle Parijse fotografe, wordt door haar vriend René ingewijd in de duistere en mooie wereld van sm. Meer uit liefde voor hem, dan uit eigen overtuiging, lijkt het wel. Zij krijgt de smaak echter snel te pakken, zeker na haar bezoek aan het magische Roissy', waar zij samen met enige lotgenotes door een aantal meesters, waaronder René, onder handen' wordt genomen.

Kort daarna wordt zij door René voorgesteld aan Sir Stephen, en uiteindelijk aan hem overgedaan. Is de dominantie van René op z'n best twijfelachtig, bij Sir Stephen belandt ze bij een échte meester. Hij is het die haar op zeker moment naar Samois' brengt, waar zij wordt gebrandmerkt met zijn merktekens. Er zijn nog vele andere, boeiende verwikkelingen, maar voor mij dé leidraad in het verhaal is de gedachtewereld van O', die enerzijds steeds meer lijkt te gaan genieten van haar uit liefde geboren overgave aan vernedering en mishandeling, maar desondanks toch kans ziet om overeind te blijven als vrije' onafhankelijke vrouw. De vrije geest, zelfs van een slavin, laat zich niet ketenen! Het verhaal kent twee einden, in een waarvan O' het verkiest te sterven, omdat Sir Stephen op het punt staat haar te verlaten. In het andere keert zij terug naar Roissy', en die versie lijkt aan te sluiten bij een later aan het boek toegevoegd hoofdstuk Retour à Roissy.

Het boek is goed geschreven, zeker in de oorspronkelijke Franse versie die zich bijna als een sm-sprookje laat lezen. De Nederlandse vertaling van de onlangs overleden Adriaan Morriën doet daar echter nauwelijks voor onder. Het voorwoord, Le Bonheur dans l'esclavage (Geluk in slavernij), werd geschreven door Jean Paulhan, een gevestigde naam in Franse literaire kringen. Ook het in 1969 toegevoegde hoofdstuk Retour à Roissy werd door hem van een voorwoord voorzien, getiteld Une Fille amoureuse.

Direct na de eerste publicatie ontstond de vraag wie toch wel die onbekende en mysterieuze Pauline Réage was. De wildste geruchten deden de ronde in het Franse literaire wereldje, waarin allerlei Franse schrijfsters en schrijvers van naam figureerden. Het bleef een goed bewaard geheim tot pas enige jaren geleden, kort voor haar dood in 1998, algemeen bekend werd dat de geheimzinnige Pauline Réage een pseudoniem was van de schrijfster Dominique Aury (op zich weer een pseudoniem van Anne Declos, een pseudoniem in een pseudoniem dus).

Aury/Declos was jarenlang, tot diens dood eind jaren zestig, de maîtresse van Jean Paulhan, en schreef de verschillende hoofdstukken van Histoire d'O als een soort liefdesbrieven aan hem, in de hoop hem daarmee te kunnen blijven boeien. Zij was op dat moment namelijk al in de veertig, en bang dat haar geliefde op haar uitgekeken zou raken. Zij zocht dus naar andere wegen om hem aan haar te blijven binden. Elk hoofdstuk werd na voltooiing door haar aan hem voorgelezen, meestal als zij hem rondreed in zijn auto, en het was vermoedelijk Jean Paulhan die het idee kreeg de verzamelde hoofdstukken te publiceren. Waarvoor wij hem postuum onze eeuwige dank verschuldigd zijn.

Ik overdrijf niet als ik zeg dat geen gebeurtenis zoveel invloed heeft gehad op mijn eigen sm-beleving als de ontdekking' van Histoire d'O. Dat was rijkelijk laat, ergens in 1976 of 1977 ' meer dan twintig jaar na de eerste publicatie van het boek dus ' toen ik met mijn partner de eerste verfilming (met Corinne Cléry als O') in de bioscoop zag. Je kunt rustig stellen dat er voor mij een nieuwe wereld openging, een sm-wereld van stijl en niveau. Een bijzondere ervaring dus, die duidelijke sporen naliet op ons beider sm-spel. Kort daarna ontdekte ik bij toeval een exemplaar van Guido Crepax' stripversie ' sindsdien door mijn partner min of meer stukgelezen bij ontelbare (en succesvolle!) pogingen alvast in de stemming' te komen ' nog weer later kwam een Nederlandse vertaling van het boek in mijn bezit, en als laatste belandde de oorspronkelijke Franstalige versie in mijn boekenkast. Een beetje de omgekeerde volgorde dus, want de Histoire d'O-cultus begon natuurlijk met het boek, in 1954, waarna jaren later pas strip en verfilming(-en) volgden.

Uiteraard heb ik inmiddels de video van de oorspronkelijke film in mijn collectie, en ook de vijf banden van de tiendelige Braziliaanse serie, zoals die tot voor kort door Club Doma werden aangeboden. En wacht ik met spanning op het moment dat de video/DVD van de allernieuwste, Amerikaanse verfilming op de markt komt.

O'-wetenswaardigheden:

Histoire d'O, met een voorwoord van Jean Paulhan, verscheen voor het eerst in 1954, uitgegeven door Jean-Jacques Pauvert te Parijs in een bescheiden oplage van zeshonderd stuks. Exemplaren van deze eerste editie hebben vandaag de dag een enorme verzamelaarswaarde. Overigens, Editions Jean-Jacques Pauvert is ook nu nog de uitgever van het boek.

Het toegevoegde hoofdstuk Retour à Roissy verscheen voor het eerst in 1969, eveneens met een voorwoord van Jean Paulhan.

Eveneens hoge verzamelaarswaarde hebben de in de periode 1968-1975 in Frankrijk uitgebrachte luxe-edities met illustraties van de bekende kunstschilderes Leonor Fini.

De stripversie van Guido Crepax verscheen voor het eerst in 1975, en is onlangs opnieuw op de markt gebracht door uitgeverij Taschen. Deze strip volgt het boek vrij nauwkeurig, en is een must voor liefhebbers van Crepax' tekenwerk.

Er bestaat ook een tweede deel van deze strip, gebaseerd op de film Histoire d'O-2. Op de naam na hebben film en strip echter niets met het boek van Réage uitstaande.

Ook in 1975 verscheen de eerste succesvolle verfilming van het boek, met Corinne Cléry als O'. Er worden hier en daar forse concessies aan het oorspronkelijke verhaal gedaan, maar Cléry speelt haar rol met overtuiging, en de cultstatus van de film doet op dit moment niet onder voor die van het boek. De film is nog steeds op video verkrijgbaar, en blijft de moeite waard. Corinne Cléry werd ook bekend door haar rol in de James Bond-film Moonraker', en is nog steeds een zeer mooie vrouw, getuige de foto's op haar website, www.corinneclery.com

In 1995 werd in Brazilië een tiendelige Histoire d'O-serie gefilmd, met Claudia Cepeda als een zeer overtuigende O'. Om aan de vereiste lengte te komen is het verhaal hier en daar wat opgerekt' en zijn er wat dingen bij verzonnen, maar de juiste sfeer blijft gelukkig behouden, en ook de Zuid-Amerikaanse setting doet geen afbreuk. Het hoe en waarom van deze serie is moeilijk te achterhalen ' zelfs de Engelse Histoire d'O-kenner Stefan kon mij in deze niet helpen. Gezien de lengte van de tien delen lijkt het nog het meest op een televisieserie, maar of de Braziliaanse televisiezenders nu zó liberaal zijn . . . ?

Dit is de serie die tot voor kort als vijfdelige set videobanden door Club Doma werd verkocht. Inmiddels uitverkocht, maar gelukkig biedt Club Doma sinds begin dit jaar deze zelfde serie aan op DVD, voor een prijs die op hetzelfde niveau ligt als indertijd die van de videobanden. Geen geld, vooral als je weet dat deze DVD-versie ten opzichte van de video's veel extra-informatie bevat.

Overigens, er schijnt ook een samenvatting van deze tiendelige serie te bestaan, maar die heb ik nooit gezien.

Als laatste verfilming ging afgelopen oktober in New York The Story of O: Untold Pleasures in première, met Danielle Ciardi in de hoofdrol. Het is een Amerikaanse verfilming, en het verhaal speelt in Los Angeles. Ook overigens schijnt het verhaal aangepast' te zijn, zodat de verleiding groot is het ergste te vrezen voor de authenticiteit van het verhaal. Zolang ik de film zelf nog niet heb bekeken, zal ik me echter van een oordeel onthouden. Voor de ware Histoire d'O-fanaat is deze film natuurlijk hoe dan ook van belang.

In het zeer lezenswaardige boek van Sina-Aline Geissler, Onderdanig wil ik zijn, wordt een kort maar interessant hoofdstuk gewijd aan Histoire d'O.

Roissy' bestaat echt. Nee, ik bedoel niet het gelijknamige sm-oord in Groningen, maar het plaatsje Roissy, ten noorden van Parijs. Veel is er niet meer van over, overigens, sinds de aanleg van de Charles de Gaulle-luchthaven.

Tot slot: De beste Histoire d'O-website die ik tot nu toe heb gevonden, is storyofo.co.uk . Hij is van de Engelse Histoire d'O-kenner Stefan, wordt regelmatig ge-update, en biedt veel, heel veel informatie. Stefan, een bekende kunstschilder, geniet ook faam als maker van grote, door O' geïnspireerde olieverfschilderijen.

First published in SlaveGirl magazine, Feb. 2003

Return to Key